مقاله ای پیرامون سلسله اشکانیان
امپراتوری اشکانیان موضوع این مقاله می باشد که در ابتدا به توصیف حکومت اشکانیان ، سپس پایتخت اشکانیان و در آخر پایان دوره اشکانیان پرداخته شده ، که فهرست مقاله اشکانیان بصورت زیر است:
جغرافیای ایران در زمان اشکانیان
تاریخچه اشکانیان
فرهنگ حکومت اشکانیان
دین اشکانیان
هنر و معماری امپراتوری اشکانیان
پادشاهان اشکانی
ارتش اشکانیان
آداب و رسوم اشکانیان
پایان کار اشکانیان
نبردهای اشکانیان
موسیقی در دوره اشکانیان
نام شاهان اشکانی
پایتخت اشکانیان
دانلود کل مقاله اشکانیان (۴۰ صفحه) در ادامه مطلب
امپراتوری اشکانیان
امپراتوری اشکانیان (۲۵۰ پ.م. ۲۲۴ م.) که امپراتوری پارت‌ها نیز شناخته می‌شود، یکی از قدرت‌های سیاسی و فرهنگی ایرانی در ایران زمین بود که به نام موسس آن بنیان گذاشته شد. اشکانیان در قرن ۳ پیش از میلاد توسط ارشک رهبر قبیله پرنی پس از فتح ساتراپ پارت در شمال شرقی ایران تاسیس گردید. وی سپس برعلیه سلوکیان قیام کرد. مهرداد یکم (۱۷۱–۱۳۸ پ.م) با تصرف مناطق ماد و بین النهرین قلمرو اشکانی را تا حد زیادی گسترش داد.
جغرافیای ایران در زمان اشکانیان
پس از بر افتادن خاندان هخامنشیان به دست اسکندر و فرمانروائی سلوکوس ها سرحدات ایران همواره در تغییر بود و هیچگاه به پهناوری روزگار هخامنشیان نرسید.و حتی در زمان اشکانیان که یک دولت نیرومند ایرانی روی کار امد بیش از دو سوم مرزهای غربی ایران که همسایه با روم بود بدست رومیان افتاد و به طور تقریب حدود ایران در دوره اشکانیان از این قرار بود.
تاریخچه اشکانیان
پیش از آنکه ارشک دودمان اشکانی را بنیان‌گذاری کند، رئیس قبیله پرنی از قبایل ایرانی آسیای میانه و یکی از چندین قبیله عشایر متحد داها بود. پرنی‌ها برخلاف دیگر ساکنان پارت که به زبان های ایرانی غربی سخن می‌گفتند، به احتمال زیاد به زبان‌های ایرانی شرقی تکلم داشتند. پارت‌ها در ابتدا زیر سلطه هخامنشیان و سپس سلوکیان بودند. پس از فتح منطقه، پرنی‌ها زبان پارتی به عنوان زبان رسمی دربار پذیرفتند و از آن در کنار فارسی میانه، آرامی، یونانی، اکدی، سغدی و دیگر زبان‌های مناطق تحت تصرف خود استفاده می‌کردند. شایان ذکر است که بسیاری از پادشاهان اشکانی ادعای خویشاوندی با هخامنشیان را داشته‌اند. این مدعی در سکه‌ها و دیگر مستندات مکتوب که گویای رنج بردن پادشاهان هخامنشی و اشکانی از بیماری ارثی نوروفیبروماتوسیس است، قابل مشاهده است.
فرهنگ حکومت اششکانیان
اگرچه فرهنگ یونانی در دوره هلنی نزد مردم خاور نزدیک مقبولیت قابل توجهی پیدا کرده بود، اما در دوره اشکانیان شاهد احیای فرهنگ ایرانی در مذهب، هنر و حتی پوشاک هستیم. پادشاهان اشکانی با آگاهی از هر دو ریشه هلنی و ایرانی ممالک زیر سلطه خود، پس از آنکه خود را شاهنشاه خواندند، خود را فیلهلنیسم (یونانی دوست) معرفی کردند. واژه فیلهلنی تا دوره سلطنت اردوان سوم بر روی سکه‌ها ضرب می‌شد. حذف این واژه از روی سکه‌ها از نشانه‌های احیای فرهنگ ایرانی در دوره اشکانیان است. بلاش یکم اولین پادشاه اشکانی بود که خط اشکانی و زبان پارتی را مورد استفاده قرار داد و به جای استفاده از الفبای یونانی، سکه‌هایی به خط اشکانی ضرب نمود. با این وجود از الفبای یونانی تا پایان دوره اشکانیان بر روی سکه‌ها استفاده می‌شد.
دین و مذهب اشکانیان
امپراتوری اشکانیان از فرهنگ ها، مذاهب و باورهای گوناگونی، بخصوص بطور عمده از آیین‌های ایرانی و یونانی تشکیل می‌شد. گذشته از اقلیت یهودیان و تازه مسیحیان، بیشتر پارت‌ها چند خدا باور بودند. در اغلب موارد خدایان ایرانی و یونانی شبیه به هم یا مخلوطی از هم بودند. بطور مثال اهورا مزدا با زئوس، اهریمن با هادس، آفرودیت و هرا با آناهیتا، آپولو با میترا و شمش با هرمس شبیه به یکدیگرند. گذشته از خدایان و الهه‌های اصلی، هر شهر و گروه برای خود خدایی انتخاب می‌کرد. از سوی دیگر مانند حاکمان سلوکی، پادشاهان اشکانی نیز در آثار هنری خود را خدا نشان می‌دادند. احتمالا این رسم شایع‌ترین رسم مشترک پادشاهان بوده است.
هنر و معماری امپراتوری اشکانیان
هنر دوره اشکانی را می‌توان به سه بخش جغرافیایی-تاریخی: هنر اشکانی، هنر فلات ایران و هنر میان رودان تقسیم نمود. اولین بخش هنر اشکانی پیدا شده در مهردادکرت، ترکیبی از هنر یونانی و ایرانی در راستای سنت های هخامنشی و سلوکی است. بخش دوم آن، گویای تاثیر آثار هنری دوره هخامنشی می‌باشد و بخش سوم بتدریج با گذشتن مرزهای اشکانی از میان رودا شکل گرفته است.
نقوش متداول به جا مانده از دوران اشکانی معمولا شامل تصاویری از شکارهای سلطنتی و اهدای نشان توسط پادشاهان است. استفاده گسترده از این نقوش منجر به استفاده حتی توسط حاکمان محلی شده بود. این نقوش معمولا شامل انواع نقش برجسته، فرسکو و دیوارنگاری می‌شد. همچنین از الگوهای هندسی و طرح گیاهان به صورت گچ بری برو دیوار نیز استفاده می‌شده است
پادشاهان اشکانی
پس از فتح ایران به دست اسکندر مقدونی و مرگ او، ایران به سلوکوس سردار مقدونی رسید؛ نخستین برخورد او با همسایگان ایران در مرزهای جنوب شرقی روی داد که نتیجه آن واگذاری بخش خاوری ایران به چاندراگوپتا پادشاه هند از سلسله شاهنشاهی مائوریا|مائوریا بود. در حدود۲۸۱ پیش از میلاد اقوام بربر (به گفته منابع یونانی) به شمال شرقی ایران یورش بردند و شماری از شهرها از جمله چند مهاجرنشین یونانی را ویران ساختند. آنتیوخوس یکم پس از دفع این یورشها شمار مهاجرنشینان یونانی را افزایش داد و مرگیان را به صورت سنگر و بارویی درآورد، همچنین دو لشکر کشی به مرزهای شمال شرقی ایران انجام داد، یکی دریایی به فرماندهی پاتروکلس در امتداد کرانه‌های خاوری دریای مازندران و دیگری زمینی به فرماندهی دموداماس به آن سوی سیردریا (سیحون) که به تأسیس دو استان آنتیوکیس و سلوکیس انجامید. در ۲۵۰ پیش از میلاد آندراگوراس شَهرَب پارت و دیودوتوس شَهرَب (ساتراپی) باکتریا(بلخ) اعلام استقلال نمودند؛ دیودوتوس خود را شاه خواند و قلمرو یونانی – بلخی را تأسیس نمود.
ارتش اشکانیان
اشکانیان نخست روش جنگی سلوکیان را به کار بستند و پیاده نظام سنگین اسلحه و سواره‌نظامی مرتب پدید آوردند ولی به زودی این روش را کنار گذاشته و شیوهٔ دیرینهٔ خود را به کار بردند. در این شیوه پیاده‌نظام تنها برای نبرد در بلندی‌ها استفاده می‌شد و سواره‌نظام نیروی اصلی سپاه را تشکیل می‌داد. سواره نظام اشکانی به نیزه‌داران سبک‌اسلحه و سواران سنگین‌اسلحه تقسیم می‌شدند. سواران سبک‌اسلحه ماهرترین تیراندازان زمان خود بودند. سواران سنگین اسلحه زرهی داشتند که سرتاپای ایشان را میپوشانید و اسبانشان نیز چنین زرهی داشتند. از آنها برای درهم شکستن صفوف دشمن و از سواران سبک اسلحه برای پشتیبانی و نیراندازی از دور استفاده می‌شد. شیوهٔ مخصوص اشکانیان و به خصوص سواران سبک‌اسلحهٔ ایشان شیوهٔ جنگ و گریز بود.
آداب و رسوم اشکانیان
اشکانیان سعی در احیا و پیروی از آداب و رسوم اصیل ایرانی می‌کردند و می‌کوشیدند تا از تأثیرات فرهنگ یونانی بکاهند. البته فرهنگ یونانی و آداب دیگر ملل نیز علاقه‌مندانی داشت.
اشراف و بزرگان در دروران اشکانی با اسب عجین بودند و شیرین‌ترین تفریح برای آنها شکار بود. چوگان نیز که در دورهٔ اشکانیان پدید آمد نیز از تفریحات محبوب بود. آنها علاقهٔ بسیاری به جشن و ضیافت داشتند و به همین دلیل موسیقی نیز مورد توجه بود. از زندگی عامهٔ مردم به دلیل کمبود مدارک باستانی اطلاعت زیادی در دست نیست.
پایان کار اشکانیان
سرانجام کشمکش‌های داخلی و شکستهای خارجی حیثیت واپسین شاهان اشکانی را بر باد داد. آخرین جنبشی که به پایان کار اشکانیان انجامید از پارس و به رهبری اردشیر بابکان آغاز شد. وی در سال ۲۲۴ میلادی بر اردوان چهارم شورید؛ اردوان در نبرد از اردشیر به سختی شکست خورد و خود نیز هنگام نبرد کشته شد. اردشیر احتمالاً در سال ۲۲۶ میلادی در تیسفون تاجگذاری نمود و خود را «شاهنشاه» خواند. بدین ترتیب دفتر دوره اشکانیان (از حدود ۲۳۸ پیش از میلاد تا حدود ۲۲۶ میلادی) بسته شد اما یاد شکوهشان چنان در جهان زنده بود که یکصد و پنجاه سال پس از سقوطشان امپراتور روم یولیانوس ترجیح داد به او لقب «فاتح پارت‌ها» دهند.
نبردهای اشکانیان
در تاریخ خاور نزدیک پادشاهی سنتروک، شاه اشکانی، هم زمان با آغاز جنگ های میان ایران و کشور روم است. این دو قدرت هدف های متفاوتی داشتند. در حالی که روم آشکارا می خواست خاور را تسخیر کند و آن را به استان خود تبدیل نماید و ثروت های آن را به یغما ببرد، برنامه ایرانیان بسیار فروتنانه تر و چیزی جز بازسازی شاهنشاهی هخامنشی نبود. پادشاهی سنتروک (سیناتروس) هم زمان با رویدادهای مهمی بود که در ارمنستان و آسیای صغیر رخ دادند. قدرت تیگران دوم (بزرگ) شاه ارمنستان رو به افزایش بود او نفوذ خود را تا قلمروی دست نشاندگان پارتیان همچون اُسروئن، گوردی ین و ماد آتروپات گسترش داد، ماد را تاراج نمود و تا سوریه و فینیقیه پیش راند؛ او حتی بر خود نامواره «شاهنشاه» نهاد. اما رویدادی که خاور را تکان داد جنگ روم با مهرداد ششم (اوپاتور) شاه پونت و همپیمانش تیگران بود. در پی جنگ و پس از شکست قطعی این دو شاه، قلمرو روم به طرز خطرناکی به آستانه مرز دولت اشکانی رسید. در این جنگ دو طرف کوشیدند پای سنتروک را به نبرد بکشانند، اما او خودداری ورزید. پس از مرگ سنتروک پسرش فرهاد سوم هم زمان با سومین جنگ میان روم و مهرداد ششم و تیگران به پادشاهی رسید.
موسیقی در دوره اشکانیان
اشکانیان یا پارت‌ها از نژاد آریایى بودند که از بخش‌هاى شرقى ایران آن روز قیام کردند و بقایاى حکومت ضعیف سلوکیان را درهم شکستند. زبان آنها زبان پهلوى و خط آنها، خط ”آرامی“ بود که ریشه آن به دوره هخامنشى باز مى‌گردد. مذهب رسمى این قوم زرتشتى بود.
نام شاهان اشکانی
توضیح: ح علامت اختصاری حدود است.
ـ ارشک (اشک یکم) (ح۲۵۰ ح۲۴۷ ق.م)
ـ تیرداد یکم (اشک دوم) (ح۲۴۷ ح۲۱۱ ق.م)
ـ اَردوان یکم (اشک سوم) (ح۲۱۱ ح۱۹۱ ق.م)
ـ فریاپت (اشک چهارم) (ح۱۹۱ ح۱۷۶ ق.م)
ـ فرهاد یکم (اشک پنجم) (ح۱۷۶ ح۱۷۱ ق.م)
ـ مهرداد یکم (اشک ششم) (ح۱۷۱ ح۱۳۸ یا۱۳۷ ق.م)
ـ فرهاد دوم (اشک هفتم) (ح۱۳۸ یا ۱۳۷ ح۱۲۸ ق.م)
ـ اردوان دوم (اشک هشتم) (ح۱۲۸ ح۱۲۳ ق.م)
ـ مهرداد دوم (اشک نهم) (ح۱۲۳ ۸۷ ق.م)
ـ گودرز نخست (۹۱ ۷۸؟)
ـ اُرُد نخست (۷۸ ؟)
ـ سیناتروک (اشک دهم) (۷۶ یا ۷۵ ۷۰ یا ۶۹ ق.م)
ـ فرهاد سوم (اشک یازدهم) (۷۰ یا ۶۹ ۵۸ یا ۵۷ ق.م)
ـ مهرداد سوم (اشک دوازدهم) (۵۸ یا ۵۷ ۵۶ ق.م)
ـ اُرد دوم (اشک سیزدهم) (ح۵۶ ۳۷ یا ۳۶ ق.م)
ـ فرهاد چهارم (اشک چهاردهم) (ح۳۷ ۲ ق.م)
ـ تیرداد دوم (۳۲ ح۳۰ پ.م)
ـ فرهاد پنجم یا (فرهادک) (اشک پانزدهم) (۲ ق.م ۴ م)
ـ ملکه موزا (۲ ق.م ۴ م) همراه با پسرش فرهاد پنجم
ـ اُرد سوم (اشک شانزدهم) (۴ ۶ یا ۷ م)
ـ ونُن یکم (اشک هفدهم) (۷ یا ۸ ۱۲ م)
ـ اردوان سوم (اشک هیجدهم) (۱۲ ۳۹ یا ۴۰ م)
ـ تیرداد سوم (ح۳۶ م)
ـ وردان (اشک نوزدهم) (۳۹ یا ۴۰ ۴۵ م)
ـ گودرز دوم (اشک بیستم) (۴۱ ۵۱ م)
ـ ونن دوم (اشک بیست و یکم) (۵۱ م)
ـ بلاش یکم (اشک بیست و دوم) (۵۱ ۷۷ یا ۷۸ م)
ـ پاکور (اشک بیست و سوم) (۷۸ ۱۰۸ یا ۱۱۰ م)
ـ اردوان چهارم (۱۰۸ ۱۱۰ م)
ـ خسرو (اشک بیست و چهارم) (ح۱۱۰ ۱۲۸ یا ۱۲۹ م)
ـ بلاش دوم (۷۷ ۸۰ م)
ـ مهرداد چهارم (۱۲۸؟ یا ۱۲۹؟ ۱۴۷؟ م)
ـ بلاش سوم (اشک بیست و پنجم) (۱۲۸ یا ۱۲۹ ۱۴۷ م)
ـ بلاش چهارم (اشک بیست و ششم) (۱۴۷ ۱۹۱ م)
ـ بلاش پنجم (اشک بیست و هفتم) (۱۹۱ ۲۰۸ م)
ـ بلاش ششم(اشک بیست و هشتم) (۲۰۸ ح۲۱۵ م)
ـ اردوان پنجم (اشک بیست و نهم) (ح۲۱۶ ۲۲۶ م)
پایتخت اشکانیان
اشکانیان نخست پایتخت خود را در شهری نزدیک دامغان قرار داده بودند که به «شهر صددروازه» معروف بود. اما بعد چون پیوسته با سلوکیان و سپس با رومیان در مغرب زدو خورد داشتند، شهر تیسفون را در کنار رود دجله و نزدیک شهر سلوکیه که یونانی نشین و از مراکز سلوکیان بود ساختند و آنرا پایتخت کردند. شهر تیسفون چندین قرن بعد از بر افتادن اشکانیان نیز رونق داشت و پایتخت بود و بغداد که اکنون پایتخت عراق است یکی از آبادی های نزدیک آن بشمار می رفت.
برگرفته ازhttp://www.tak-tahghigh.com
عقرب فروشی در خوزستان.برای سفارش به این شماره تلفن همراه تماس بگیرید